Het ijsbergmodel van McClelland
David McClelland (1917 – 1998) was een Amerikaanse psycholoog, academicus en wetenschapper. Hij is beroemd geworden met zijn motivatie theorie. Wat motiveert de mens? Welke behoeften zijn aangeleerd? Ongeacht leeftijd, geslacht, cultuur heeft iedereen volgens hem te maken met motivatie, wat dan weer direct samenhangt aan behoefte. Gekoppeld aan zijn motivatie theorie, ontwikkelde hij het ijsbergmodel.
In dit wereldberoemde model wordt de cliënt vergeleken met een ijsberg. Boven de waterlijn zie je het topje van de ijsberg. Onder de waterlijn zit echter het grootste deel. Het gedeelte dat niet zichtbaar is. Het model zet aan tot nadenken. Wat zijn je sterke punten? Wat wil je bereiken? Hoe wil je dit gaan bereiken?
Welke betekenis hier verder achter zit, lees je op deze pagina.
Boven de waterlijn
Boven het wateroppervlak zie je de top van de berg. Hier ziet McClelland het zichtbare gedrag, de vaardigheden en de kennis van mensen. Het doen staat hier centraal.
Onder de waterlijn
Het grootste gedeelte van de ijsberg bevindt zich onder de waterlijn. Hier bevinden zich de onbewuste en onzichtbare overtuigingen, normen en waarden, eigenschappen en motieven van mensen. Hier zit vaak wat niet uitgesproken wordt, het denken en willen.
Onzichtbare factoren
Hierbij staan we nog even stil bij de onzichtbare componenten onder de waterlijn.
- Een overtuiging is een sterke mening of opvatting over jezelf, anderen, een situatie. Het wordt gevormd door je opvoeding en omgevingsfactoren. Hieronder valt ook het twijfelen aan jezelf.
- Normen en waarden zijn iets wat mensen als goed of slecht gaan beschouwen. Er wordt een bepaalde handeling wel of niet gedaan omdat er een achterliggende norm of waarde speelt die dat beïnvloedt. Je wil bijvoorbeeld een collega niet lastig vallen omdat hij het te druk heeft.
- Persoonlijke kenmerken hebben ook een invloed op het gedrag. Mensen kunnen introvert of extravert zijn. De ene is sociaal, de andere is verlegen,…
- Motieven zijn de basis om iets te gaan doen. Je bent gemotiveerd om je doel te bereiken. In het andere geval zal het moeilijk worden als je zelf niet overtuigd bent.
IJsbergmodel binnen de organisatie
Binnen een organisatie is het interessant om te weten wat de motivatie is van medewerkers en hun team.
Je kunt gedragsveranderingen teweeg brengen op basis van het ijsbergtheorie. Vaak wordt de focus binnen teams gelegd op wat u ziet. Er zijn concrete, tastbare elementen die worden aangepakt. Het is enerzijds belangrijk om duidelijke richtlijnen vast te leggen, om te werken met een structuur, om afspraken vast te klikken of om feedback te geven. Maar daarnaast is het ook belangrijk om stil te staan bij wat er inwendig leeft bij de medewerkers. De kenmerken onder de waterlijn van het ijsbergmodel hebben namelijk een zeer grote invloed op het zichtbare gedrag. Ze kunnen versterkend of blokkerend werken.
Het abstractere gedeelte, onder het water, mag dus zeker niet vergeten worden. Het gevoel staat hier centraal. Als mensen hier gestuurd worden, komt de verandering van binnen uit.
Meer informatie?
Wil je meer inzicht krijgen in wat je medewerkers beweegt? Wat hun motieven zijn? Wat hun persoonlijkheid is? Klik dan hier voor onze online assessments.
Interesting article? You can share it here:
